31 października obchodzimy ustanowiony przez ONZ Światowy Dzień Miast, który przypomina o konieczności uczynienia naszych miast bardziej zielonymi, sprawiedliwymi i zrównoważonymi miejscami do życia. Miasta będące centrami rozwoju społecznego i gospodarczego, stają się coraz bardziej zurbanizowane, gromadząc ponad połowę światowej populacji. Mimo ich potencjału do oferowania lepszego dostępu do usług i infrastruktury, środowisko miejskie niesie ze sobą także wiele wyzwań zdrowotnych, które dotykają miliony mieszkańców. Problem ten szczególnie dotyka głównie (ale nie tylko) najuboższych, gdzie różnice w jakości życia i zdrowia stają się wyraźnie zauważalne. Mieszkańcy miast wciąż borykają się z ogromnymi nierównościami w dostępie do służby zdrowia i dobrobytu. Jak zatem projektować miasta, które sprzyjają zdrowiu wszystkich mieszkańców?

Nierówności zdrowotne w miastach - przykład Londynu

W Londynie, podobnie jak w wielu innych miastach świata, istnieją różnice w zdrowiu i długości życia mieszkańców zależnie od ich miejsca zamieszkania i statusu materialnego. Prowadzone badania wykazują, iż w południowym Londynie na dwóch sąsiadujących ulicach – Queen’s Road w Peckham i Dulwich Village – różnica w średniej długości życia wynosi aż 12 lat. To dystans nie tylko geograficzny, ale przede wszystkim społeczny, obrazujący skalę nierówności. Skąd tak duże rozbieżności? Chodzi tu o skrzyżowanie różnorodności miejskiej, środowiska zabudowanego i nierówności dochodów, a te elementy współgrają ze sobą na wiele sposobów.  Osoby należące do mniejszości etnicznej najczęściej mieszkają w śródmieściu Londynu i oddychają zanieczyszczonym powietrzem, dlatego mają wiele przewlekłych schorzeń od najmłodszych lat. Lokalizacja zamiszkania w obrębie miasta ma więc wpływ na stan zdrowia, bo są w mieście obszary, których mieszkancy doświadczają znacznie gorszych wyników zdrowotnych niż inni. 

Biorąc lokalizacje jako kryterium uznajee się, że różnice w zakresie zdrowia mieszkańców wynikają z następujących czynników:

  • Zanieczyszczenia powietrza, które bardziej dotykają gęsto zaludnione obszary o niskich dochodach.
  • Ograniczonego dostępu do zdrowej żywności, co prowadzi do wyższych wskaźników otyłości.
  • Słabej jakości mieszkań, które wpływają na zdrowie fizyczne i psychiczne.
  • Braku terenów zielonych, które mogłyby poprawiać zdrowie psychiczne i zachęcać do aktywności fizycznej.

Kluczowe wyzwania zdrowotne w miastach

Czynniki takie jak zanieczyszczenie powietrza, słaby dostęp do zdrowej żywności, ograniczone przestrzenie zielone czy niska jakość mieszkań stanowią wyzwania, które mają znaczący wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne ludzi. Kształtując codzienne doświadczenia i długość życia mieszkańców. Zrozumienie tych problemów i podejmowanie działań na rzecz ich rozwiązania jest kluczowe, aby miasta mogły stać się bardziej sprawiedliwymi i zrównoważonymi miejscami do życia. W tym celu na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym wyszczególniono cztery główne wyzwania zdrowotne, które wymagają pilnej uwagi:

1. Zanieczyszczenie powietrza

Miasta są epicentrami zanieczyszczeń powietrza, które mają bezpośredni wpływ na zdrowie. Osoby mieszkające w obszarach o niskich dochodach często wdychają więcej szkodliwych substancji niż mieszkańcy bogatszych dzielnic, mimo że mniej przyczyniają się do ich emisji.

2. Otyłość i złe nawyki żywieniowe

W miastach dostęp do zdrowej żywności jest utrudniony w dzielnicach o niskich dochodach. Sklepy spożywcze często promują produkty wysoko przetworzone, co zwiększa ryzyko otyłości, szczególnie u dzieci.

3. Jakość mieszkań

Słabe warunki mieszkaniowe, takie jak wilgoć, brak izolacji czy ciasnota, wpływają na zdrowie fizyczne i psychiczne mieszkańców.

4. Brak terenów zielonych

Zieleń miejska ma ogromne znaczenie dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Jej brak ogranicza możliwości relaksu i aktywności fizycznej, co szczególnie dotyka mieszkańców ubogich dzielnic.

Co można zrobić, aby zniwelować różnice w dostępie do opieki zdrowotnej w miastach?

Wspomniany wcześniej Londyn jako duża aglomeracja jest doskonałym przykładem, w którym widać jak bardzo zróżnicowane są wskaźniki zdrowotne takie jak średnia długość życia, w różnych częściach miasta w zależności od lokalizacji i dochodów mieszkańców. Ale współcześni badacze miast i naukowcy zajmujący się zdrowiem mieszkańców aglomeracji twierdzą, iż można temu zapobiec i przeciwdziałać.

Główną rzeczą, jaką możemy zrobić, aby poradzić sobie z tymi różnicami w zdrowiu w miastach, jest bardzo szerokie spojrzenie na to, co napędza nasze zdrowie – i jest to o wiele szersze niż opieka zdrowotna. Istnieją trzy rzeczy, które naprawdę wpływają na nasze zdrowie:

  1. Pierwsza to nasza biologia i genetyka.
  2. Druga to nasze indywidualne działania.
  3. A trzecia to środowisko, w którym żyjemy, dorastamy i pracujemy.

Ta trzecia dziedzina ma zdecydowanie największy wpływ na nasze zdrowie, więc jeśli chcemy poprawić nasze zdrowie, musimy pomyśleć o tych środowiskach. Jak sprawić, aby były zdrowsze dla wszystkich? W miastach można wiele z tym zrobić, ponieważ miasta są projektowane, co oznacza, że ​​można je przeprojektować. Jednym z obszarów, na którym szczególnie się skupiamy, jest rola przedsiębiorstw w przekształcaniu miast w sposób, który uczyni je zdrowszymi dla wszystkich.

Rozwiązania: Jak projektować miasta sprzyjające zdrowiu?

1. Tworzenie zdrowych środowisk miejskich

Największy wpływ na zdrowie mają środowiska, w których żyjemy, pracujemy i odpoczywamy. Przeprojektowanie miast z myślą o zdrowiu może znacząco zmniejszyć nierówności.

  • Tereny zielone: Rozwój parków, ogrodów miejskich i zielonych szlaków spacerowych.
  • Zrównoważone budownictwo: Poprawa standardów mieszkań, aby zapewnić lepsze warunki życia.
  • Dostęp do zdrowej żywności: Promowanie sklepów oferujących zdrową żywność i regulacje dotyczące umieszczania produktów w sklepach.

2. Rola przedsiębiorstw

Firmy mogą odegrać kluczową rolę w promowaniu zdrowia poprzez:

  • Zdrowe produkty: Promowanie zdrowej żywności i ograniczenie ekspozycji na produkty wysoko przetworzone.
  • Zdrowie pracowników: Poprawa warunków pracy, zwłaszcza dla osób pracujących na nocnych zmianach, które są szczególnie obciążające dla zdrowia.
  • Zrównoważone dostawy: Wykorzystywanie elektrycznych rowerów towarowych, aby zmniejszyć emisję zanieczyszczeń.

3. Inwestycje w infrastrukturę społeczną

  • Transport publiczny: Rozwój ekologicznych środków transportu zmniejsza emisje i promuje zdrowy styl życia.
  • Programy wsparcia finansowego, które pomagają osobom w trudnej sytuacji finansowej lepiej zarządzać swoimi wydatkami, co poprawia również ich zdrowie psychiczne.

Jak władze lokalne mogą wspierać zdrowie?

Wyzwania zdrowotne w miastach, takie jak zanieczyszczenie powietrza, mogą czasami wydawać się przytłaczające. Ale tak naprawdę najważniejsze jest rozpoczęcie od rzeczy, które są dość praktyczne. Chociaż problemy są dość złożone, rozwiązania nie muszą takie być. Władze miejskie muszą być bardzo rozważne; proces musi być sam w sobie sprawiedliwy. A tak naprawdę zaczyna się to od bardzo uważnego słuchania społeczności i zaprojektowaniu wspólnie z nią odpowiednich rozwiązań.  Zdrowie to wspólny majątek i we wspólnotach lokalnych należy go budować razem, a więc przy współdziałaniu władz lokalnych i mieszkańców.  Władze miejskie odgrywając kluczową rolę w zmniejszaniu nierówności zdrowotnych powinny:

  • wsłuchać się w potrzeby społeczności. Zrozumienie lokalnych problemów zdrowotnych pozwala na projektowanie skutecznych rozwiązań.
  • współpracować z biznesem i organizacjami społecznymi. Tworzenie partnerstw na rzecz zdrowia miejskiego przynosi długofalowe korzyści.
  • promować zrównoważone rozwiązania. Inwestowanie w zielone technologie i infrastrukturę odporną na zmiany klimatu.

Dlaczego zdrowe miasta są ważne?

Miasta są zarówno wyzwaniem, jak i szansą. Mogą sprzyjać zdrowiu dzięki lepszemu dostępowi do terenów zielonych, zdrowej żywności i usług medycznych. Jednocześnie istnieje ryzyko, że bez odpowiednich działań nierówności zdrowotne będą się pogłębiać. Jak wynika z danych Banku Światowego, ponad połowa ludności świata (około 4,4 miliarda ludzi) żyje obecnie na obszarach miejskich. Szacuje się, że do 2050 roku odsetek ten wzrośnie do 70%. Dlatego należy przeprojektowywać miasta mając na uwadze zdrowie ich mieszkańców. Bo zdrowie to wspólny majątek, a jego poprawa wymaga współpracy między władzami, przedsiębiorstwami i społecznościami. Poprzez odpowiednie projektowanie miast możemy zapewnić lepsze życie wszystkim mieszkańcom, niezależnie od ich dochodów czy miejsca zamieszkania.