Dziedzictwo kulturowe to nie tylko historia i pamiątki przeszłości. To żywa tkanka społeczna, tożsamość, potencjał ekonomiczny, który — odpowiednio wykorzystany — może być siłą rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Dlatego podejście Fundacji Symbioza do dziedzictwa kulturowego jest wielowymiarowe – traktujemy je nie tylko jako wartość symboliczną czy historyczną, lecz także jako zasób, który może służyć rozwojowi lokalnych gospodarek, budowaniu tożsamości wspólnot czy tworzeniu atrakcyjnej oferty turystycznej i kulturalnej. Jesteśmy mentorem, partnerem i katalizatorem zmian, wspierając zarówno środowiska branżowe i instytucjonalne jak i społeczności lokalne w odpowiedzialnym zarządzaniu dziedzictwem – także tym trudnym, kontrowersyjnym czy niechcianym. Jesteśmy przekonani i potrafimy udowodnić, że każde dziedzictwo — także trudne czy kontrowersyjne — może stać się fundamentem pozytywnych zmian, budowania wspólnoty, a także źródłem dochodów i szans rozwojowych dla lokalnych społeczności. Wspieramy działania na rzecz ochrony i umiejętnego wykorzystania dziedzictwa kulturowego dla potrzeb rozwoju miejsc, regionów i społecznosci. 

W ramach naszej działalności statutowej realizujemy szereg projektów własnych, w tym edukacyjnych, badawczych, kulturalnych i społecznych, oraz aktywnie włączamy się w inicjatywy innych podmiotów. Równocześnie, poprzez Symbioza Insight Hub, świadczymy profesjonalne usługi w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego, oferując eksperckie wsparcie, doradztwo i kompleksową realizację projektów w obszarze dziedzictwa kulturowego.

Zakres naszej oferty obejmuje m.in.:

🔶 Strategie i programy rozwoju dziedzictwa kulturowego:

• opracowywanie strategii ochrony, rewitalizacji i promocji dziedzictwa, w tym również trudnego i kontrowersyjnego,
• tworzenie programów zarządzania dziedzictwem na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym,
• integracja dziedzictwa z politykami zrównoważonego rozwoju, turystyki, kultury i gospodarki.
• opracowywanie planów ochrony krajobrazu kulturowego i dokumentów planistycznych związanych z dziedzictwem;
• wsparcie w zarządzaniu obszarami objętymi ochroną konserwatorską.

🔶 Badania, analizy, ekspertyzy:

• prowadzenie badań nad zasobami dziedzictwa (materialnego, niematerialnego, trudnego),
• przygotowywanie raportów, analiz potencjału dziedzictwa dla rozwoju społecznego, kulturowego i gospodarczego,
• ekspertyzy dotyczące możliwości monetyzacji dziedzictwa i tworzenia produktów opartych na dziedzictwie.
• analizy społecznego odbioru dziedzictwa, w tym identyfikacji barier i szans;
• prowadzenie badań opinii społecznej oraz wywiadów etnograficznych i środowiskowych.

🔶 Inwentaryzacja, dokumentacja i interpretacja zasobów:

• przeprowadzanie inwentaryzacji zasobów dziedzictwa kulturowego – zarówno materialnego (budynki, miejsca, krajobrazy kulturowe, artefakty), jak i niematerialnego (tradycje, język, obrzędy, opowieści, wspomnienia, praktyki społeczno-kulturowe);
• tworzenie dokumentacji dziedzictwa kulturowego – opisowej, fotograficznej, filmowej, dźwiękowej, cyfrowej, multimedialnej;
• opracowywanie interpretacji dziedzictwa (storytelling, narracje historyczne, konteksty społeczne i kulturowe);
• przygotowanie scenariuszy imprez, eventów i wydarzeń uwzględniających dziedzictwo kulturowe – zarówno dla celów edukacyjnych, turystycznych, jak i promocyjnych;
• opracowywanie treści informacyjnych i edukacyjnych związanych z dziedzictwem (przewodniki, tablice informacyjne, aplikacje mobilne).

🔶 Ekonomizacja dziedzictwa kulturowego:

• opracowywanie modeli biznesowych opartych na zasobach dziedzictwa;
• przygotowywanie studiów wykonalności, analiz opłacalności inwestycji opartych o dziedzictwo;
• ocena ekonomiczna zasobów dziedzictwa (wycena wartości materialnej i niematerialnej);
• projektowanie produktów turystyki kulturowej i dziedzictwa (szlaki kulturowe, miejsca pamięci, produkty lokalne),
• wsparcie w tworzeniu ofert kulturalnych przynoszących korzyści społecznościom lokalnym;
• analiza ryzyk i potencjału inwestycji w obszarze dziedzictwa.

🔶 Dziedzictwo w turystyce:

• doradztwo w zakresie wykorzystania zasobów dziedzictwa dla rozwoju turystyki
• tworzenie ofert turystyki kulturowej, krajoznawczej, narracyjnej, edukacyjnej,
• przygotowanie tras turystycznych, aplikacji mobilnych, przewodników, tablic informacyjnych,
• edukacja przewodników, pilotów wycieczek, pracowników instytucji kultury w zakresie pracy z dziedzictwem.
• tworzenie atrakcji i produktów turystycznych i kulturalnych opartych o lokalne dziedzictwo – zarówno dla rynku komercyjnego, jak i projektów społecznych.

🔶 Trudne i kontrowersyjne dziedzictwo:

• opracowywanie działań i strategii zarządzania dziedzictwem budzącym dysonans społeczny,
• tworzenie narracji, które nadają trudnemu dziedzictwu nowe, pojednawcze znaczenia,
• działania edukacyjne i mediacyjne minimalizujące napięcia społeczne wokół tematów wrażliwych i drażliwych (np. zmiany granic, wymiany ludności, dziedzictwo obce, niemieckie, żydowskie, radzieckie itd.).
• przygotowywanie materiałów i działań komunikacyjnych pozwalających lepiej zrozumieć złożoność dziedzictwa trudnego.

🔶 Zarządzanie konfliktem wokół dziedzictwa kulturowego

• diagnozowanie i analiza przyczyn konfliktów społecznych, politycznych i kulturowych związanych z dziedzictwem (np. wynikających z trudnej historii, zmian granic, wymiany ludności, dziedzictwa obcego, dysonansowego, kontrowersyjnego);
• projektowanie procesów mediacyjnych i dialogowych, które pomagają wypracować wspólne stanowiska wobec spornej przeszłości lub interpretacji dziedzictwa;
• prowadzenie konsultacji społecznych oraz moderowanie debat w środowiskach lokalnych, instytucjach publicznych, branży turystycznej i kulturalnej;
• tworzenie narracji i komunikatów, które minimalizują ryzyko eskalacji konfliktów wokół dziedzictwa;
• szkolenia i warsztaty z zakresu zarządzania konfliktem kulturowym dla instytucji kultury, samorządów, organizacji społecznych, liderów lokalnych;
• przygotowywanie scenariuszy działań kryzysowych w sytuacjach spornych wokół dziedzictwa;
• opracowanie analiz ryzyka społecznego w planowanych inwestycjach lub projektach dotyczących dziedzictwa;
• wsparcie w tworzeniu strategii komunikacji kryzysowej dotyczącej dziedzictwa trudnego lub kontrowersyjnego.

🔶 Edukacja, warsztaty i wydarzenia:

• prowadzenie szkoleń, warsztatów, prelekcji, wykładów, konsultacji i kursów dla instytucji publicznych, branży turystycznej, parków narodowych zarządzających także zasobami dziedzictwa kulturowego, sektora kultury, edukacji, NGO, społeczności lokalnych;
• organizacja wydarzeń branżowych i społecznych: kongresów, konferencji, debat, wystaw, festiwali, paneli dyskusyjnych, webinariów;
• prowadzenie prelekcji, wykładów, udział w panelach eksperckich, moderowanie dyskusji;
• działania animacyjne w społecznościach lokalnych wokół odkrywania i reinterpretacji dziedzictwa.
• przygotowywanie warsztatów kreatywnych i edukacyjnych dla dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów (dziedzictwo jako patriotyzm lokalny).

🔶 Publikacje i działania medialne:

• opracowywanie i wydawanie publikacji naukowych, popularnonaukowych, poradniczych i edukacyjnych związanych z dziedzictwem kulturowym;
• tworzenie materiałów dostępnych (ETR, audiodeskrypcja, tłumaczenia migowe),
• przygotowywanie artykułów eksperckich, felietonów, komentarzy branżowych, case studies;
• prowadzenie działań PR i CSR dla propagacji dziedzictwa kulturowego.

🔶 Doradztwo w zakresie dostępności dziedzictwa:

• projektowanie oferty kulturalnej dostępnej dla osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, dzieci, migrantów,
• opracowywanie wytycznych dostępności instytucji kultury, zarządców atrakcji, przestrzeni wystawienniczych, miejsc pamięci.
• projektowanie oferty kulturalnej dostępnej dla osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, dzieci, migrantów;
• szkolenia w zakresie projektowania uniwersalnego oraz tworzenia treści dostępnych dla pracowników z obszaru zarządzania dziedzictwem.

🔶 Budowanie partnerstw i sieci współpracy:

• współpraca z instytucjami kultury, muzeami, archiwami, organizacjami pozarządowymi, samorządami, biznesem oraz środowiskiem naukowym,
• wspólna realizacja projektów lokalnych, krajowych i międzynarodowych,
• mentoring i inspirowanie środowisk lokalnych w tworzeniu inicjatyw opartych na dziedzictwie.
• budowanie sieci współpracy branżowej, naukowej i społecznej.

🔶 Łączenie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego w parkach narodowych i krajobrazowych

Pomagamy zespołom parków narodowych i krajobrazowych harmonijnie łączyć współistniejące dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze, by stało się nie tylko zasobem chronionym, ale również siłą napędową rozwoju edukacji, turystyki i lokalnych gospodarek. Nasze działania obejmują m.in.:

• organizację warsztatów, szkoleń i konsultacji dla pracowników parków narodowych, lokalnych przewodników, edukatorów, społeczności lokalnych i innych interesariuszy,
• aktywny i ekspercki udział w konferenciacj, prelekcjach, panelach dyskusyjnych dotyczących współistnienia i ochrony dziedzictwa kulturowego i naturalnego,
• opracowywanie strategii integrujących ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na poziomie parków narodowych i krajobrazowych,
• tworzenie programów zarządzania zasobami dziedzictwa kulturowego w obszarach chronionych, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych, społecznych i prawnych,
• tworzenie narracji, storytellingu i interpretacji dziedzictwa kulturowego w kontekście krajobrazu przyrodniczego,
• projektowanie tras edukacyjnych, ścieżek dydaktycznych, tablic informacyjnych i aplikacji mobilnych integrujących wątki przyrodnicze i kulturowe,
• opracowywanie scenariuszy wydarzeń edukacyjnych, festynów, wystaw, eventów i działań promujących wspólne dziedzictwo przyrodniczo-kulturowe,
• analizę potencjału turystycznego parków w kontekście dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz doradztwo w zakresie tworzenia zrównoważonej oferty turystycznej,
• przygotowywanie materiałów edukacyjnych, multimedialnych i publikacji popularyzujących wiedzę o dziedzictwie kulturowym na terenach parków narodowych i krajobrazowych,
• wsparcie w pozyskiwaniu środków zewnętrznych na projekty łączące ochronę przyrody z ochroną i promocją dziedzictwa kulturowego i pełnienie roli partnera w projektach.