Depopulacja mniejszych miast, starzenie się społeczeństwa, odpływ młodych ludzi i rozpad lokalnych wspólnot to jedne z największych wyzwań stojących dziś przed samorządami w Polsce i Europie. To zjawiska o charakterze systemowym, które wymagają zintegrowanego, wielowymiarowego podejścia – łączącego strategie gospodarcze, społeczne, przestrzenne i kulturowe.

W Fundacji Symbioza traktujemy przemiany demograficzne nie tylko jako kryzys, który należy minimalizować, ale też jako szansę na nowy model rozwoju lokalnego – bardziej inkluzyjny, zrównoważony, oparty na współpracy pokoleń, jakości życia i aktywizacji lokalnych zasobów.

Działając w ramach think tanku Symbioza Insight Hub, wspieramy miasta i gminy w budowaniu nowoczesnych strategii demograficznych, projektowaniu innowacyjnych rozwiązań oraz prowadzeniu kampanii, które zatrzymują i przyciągają ludzi. Nasza oferta kierowana jest zarówno do JST, jak i instytucji, organizacji społecznych oraz partnerów regionalnych.

OFERTA FUNDACJI SYMBIOZA W OBSZARZE PRZEMIAN DEMOGRAFICZNYCH:

 Strategie demograficzne i plany przeciwdziałania depopulacji

• opracowanie gminnych i miejskich strategii demograficznych oraz planów przeciwdziałania odpływowi mieszkańców,
• tworzenie programów i strategii powrotów młodych ludzi do mniejszych miast 
• tworzenie długofalowych polityk migracyjnych, senioralnych, rodzinnych i osiedleńczych,
• integracja polityki demograficznej z lokalnymi planami gospodarczymi, przestrzennymi i społecznymi,
• analiza trendów, symulacje demograficzne i prognozy populacyjne w ujęciu lokalnym i regionalnym.

Diagnozy i ekspertyzy demograficzne

• prowadzenie badań przyczyn depopulacji i odpływu młodych ludzi z danego obszaru,
• analiza struktury społecznej i przyrostów naturalnych, migracyjnych oraz jakości życia,
• opracowanie map ryzyka demograficznego i raportów wspierających decyzje strategiczne JST.

Nowy model lokalnej gospodarki i infrastruktury

• wsparcie w przekształcaniu modeli rozwoju opartego na ilości w kierunku jakości (jakość życia, atrakcyjność środowiskowa),
• doradztwo w zakresie tworzenia mikrogospodarek opartych na usługach lokalnych, rzemiośle, ekonomii cyrkularnej i kreatywności,
• rozwój usług opiekuńczych, zdrowotnych, edukacyjnych i technologicznych jako kluczowych dla zatrzymania i przyciągnięcia mieszkańców,
• pomoc w planowaniu infrastruktury dostępnej i wrażliwej na potrzeby zmieniających się społeczności (dzieci, seniorzy, osoby pracujące zdalnie).

 Kampanie wizerunkowe i zachęty do powrotów

• projektowanie kampanii promujących powroty do małych miast i osiedlanie się w gminach,
• działania komunikacyjne budujące pozytywny wizerunek miejscowości (np. „Wróć na swoje”, „Tu chce się żyć”),
• wsparcie samorządów w tworzeniu programów zachęt dla osób powracających: ulgi podatkowe, mieszkania, wsparcie dla rodzin, startupów i edukacji,
• storytelling oparty na realnych historiach powrotów i sukcesów lokalnych.

 Młodzi ludzie – jak ich zatrzymać lub przyciągnąć?

• programy wsparcia dla młodych liderów, przedsiębiorców i osób uczących się,
• projektowanie nowoczesnych przestrzeni edukacyjnych, kulturalnych i coworkingowych,
• działania z zakresu edukacji do osadzenia – łączenie edukacji z realnymi możliwościami życia w regionie,
• aktywizacja młodzieży poprzez debaty, konsultacje, rady młodzieżowe, szkoły lokalnych liderów.

Debaty, procesy dialogowe i konsultacje społeczne

• prowadzenie debat obywatelskich o przyszłości społeczności i demografii lokalnej,
• moderowanie procesów dialogowych z mieszkańcami wokół problemów depopulacji,
• projektowanie mechanizmów partycypacji międzypokoleniowej i włączającej,
• konsultacje strategii z kluczowymi grupami społecznymi (młodzi, seniorzy, migranci, przedsiębiorcy).

Szkolenia i warsztaty dla samorządów i liderów lokalnych

• szkolenia z zakresu planowania demograficznego, polityk migracyjnych i integracyjnych,
• warsztaty z projektowania programów zatrzymania młodzieży i powrotów emigrantów,
• szkolenia dla radnych, sołtysów i liderów opinii z zakresu komunikacji i strategii demograficznych.

Programy dla seniorów i aktywizacja pokoleń

• tworzenie programów „mądrego i zdrowego starzenia się”  jako odpowiedzi na starzenie się populacji,
• projektowanie centrów aktywności, opieki i wspólnot dla seniorów,
• łączenie pokoleń poprzez projekty edukacyjne, opiekuńcze i wolontariackie,
• strategie aktywnego uczestnictwa seniorów w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym gminy.

Nowe modele zamieszkiwania i życia lokalnego

• doradztwo przy modelach osiedleńczych opartych na współdzieleniu (co-housing, co-living),
• planowanie przestrzenne sprzyjające powrotom, osiedlaniu się rodzin i dostępności mieszkań,
• pomoc w przygotowaniu lokalnych programów mieszkaniowych z komponentem integracyjnym i demograficznym.

W Fundacji Symbioza uważamy, że nie ma zrównoważonego rozwoju bez odpowiedzialnego podejścia do zmian demograficznych. Starzenie się społeczeństwa, odpływ młodych ludzi, izolacja społeczna i rozpad wspólnot – to nie tylko statystyki, ale realne zagrożenia dla spójności i przyszłości naszych miast i gmin.

Dlatego wspieramy samorządy w tworzeniu odważnych, realistycznych i empatycznych rozwiązań. Łączymy wiedzę ekspercką, badania, politykę społeczną, promocję, komunikację i partycypację, by miasta i miasteczka nie były tylko punktem na mapie, ale miejscem, do którego chce się wracać.