Jak będą wyglądały miasta przyszłości? Czy istnieje przepis na tworzenie przestrzeni miejskich, które sprostają wyzwaniom klimatycznym, społecznym i ekonomicznym? Podczas Festiwalu Noorderzon 2023 w holenderskim Groningen, w ramach dialogów o nadziei, architekci Peter Vanden Abeele i Jeroen de Willigen poruszyli te kwestie, dzieląc się inspirującymi przykładami z belgijskiego Gandawy i niderlandzkiego Groningen – dwóch miast, które mogą stanowić wzór dla zrównoważonego rozwoju.

Miasta średniej wielkości jako przyszłość urbanizacji

Jeroen de Willigen, były architekt miejski Groningen, podkreślił potencjał miast średniej wielkości. W Europie większość mieszkańców żyje właśnie w takich miastach, a nie w metropoliach. Dzięki temu łatwiej wprowadzać zmiany, nadzorować rozwój i reagować na lokalne potrzeby. Podkreślono, że to ich sytuacja wskazuje już na konieczność działań, zanim problemy dotkną większych aglomeracji.

Zrównoważone miasta z wizją

Peter Vanden Abeele, główny architekt Gandawy, zaprezentował przykłady inicjatyw urbanistycznych, które uczyniły miasto bardziej zrównoważonym. Gandawa zrezygnowała z budowy parkingów w nowej dzielnicy, kładąc nacisk na zieleń i przestrzeń dla pieszych. Wprowadzenie stref, w których mieszkańcy uprawiają jogę na dawnych autostradach, pokazuje, że zmiana funkcji przestrzeni miejskiej sprzyja zdrowemu stylowi życia. „Następną wielką rzeczą jest wiele małych rzeczy” – powiedział Abeele, wskazując, że sukces tkwi w drobnych, ale licznych inicjatywach.

Zielona infrastruktura jako odpowiedź na zmiany klimatyczne

W miastach przyszłości zieleń stanie się kluczowym elementem infrastruktury. Vanden Abeele zauważył, że w Belgii istnieje założenie, by każdy mieszkaniec miał dostęp do zielonej przestrzeni w promieniu 400 metrów. Jednak obecny problem to zbyt małe i fragmentaryczne tereny zielone. Z kolei Rotterdam i Groningen już teraz poświęcają infrastrukturę drogową na rzecz parków miejskich i przestrzeni ekologicznych. To dowód na odwagę i priorytetyzację zrównoważonego rozwoju.

Obywatele jako współtwórcy miast

Obaj architekci zwrócili uwagę na konieczność włączenia mieszkańców w proces projektowania i zarządzania miastem.  „Stół z trzema nogami” – jak określił to Abeele – symbolizuje współpracę rządu, rynku i obywateli, gdzie każdy z tych podmiotów ma swoją kluczową rolę.

Nowe modele mieszkalnictwa

W Gandawie wyzwaniem jest niedobór remontów domów i ich wysokie koszty. Propozycją rozwiązania jest model spółdzielni mieszkaniowych, w którym mieszkańcy stają się udziałowcami swoich budynków. Ten model pozwala na wspólne inwestowanie w infrastrukturę i dzielenie kosztów, co zwiększa dostępność mieszkań dla różnych grup społecznych. W Knokke realizowany jest projekt mieszkań dostępnych cenowo, co ogranicza wykluczenie ekonomiczne.

Miasta przyszłości już istnieją

„Miasto przyszłości” to nie wizja z odległej przyszłości – ono już istnieje. Przykłady Gandawy i Groningen pokazują, że odpowiedzialne planowanie przestrzenne, inicjatywy obywatelskie i odważne decyzje mogą przekształcać miasta w przestrzenie, które odpowiadają na potrzeby ludzi i planety. Projekty takie jak łączenie funkcji mieszkania i pracy czy inicjatywy młodzieżowe, w których studenci architektury projektują instalacje miejskie, dowodzą, że kluczem do sukcesu jest kreatywność i współpraca.

Podsumowanie: Nadzieja dla miast przyszłości

Przyszłość miast jest pełna wyzwań, ale także inspirujących możliwości. Odpowiedzią na rosnące problemy klimatyczne, społeczne i ekonomiczne mogą być średniej wielkości miasta, które staną się laboratoriami innowacji. Zrównoważona urbanizacja, aktywne zaangażowanie obywateli i odważne decyzje urbanistyczne, takie jak te z Gandawy i Groningen, dają nadzieję, że miasta przyszłości będą zdrowymi, zielonymi i przyjaznymi miejscami do życia.